Faalangst, paniek in het brein
De angst om te falen is menselijk, iedereen heeft er op enig moment in zijn leven in bepaalde mate last van. Presteren voor een groep mensen, belangrijke toetsmomenten: we kennen allemaal het gevoel dat je lichaam in opperste staat van paraatheid is en de angst dat je niet kan presteren toe slaat. Deze angst kan functioneel zijn en is geen probleem, zolang je uiteindelijk in staat bent om jezelf te herpakken.
De angst om fouten te maken en of de wil om het goed te doen, kan ook verlammend zijn. Geen gezonde spanning die zorgt voor een alert brein, maar paniek waardoor in het reptielenbrein de vlucht of vechtrespons actief wordt.
Vluchten tijdens een toets wiskunde is doorgaangs geen optie, dus je blijft maar op je stoel zitten. Het zweet breekt je uit, je hartslag is hoog, de opgaven dansen voor je ogen en dat iedereen om je heen ijverig aan het schrijven is, maakt het er niet beter op. Je faalt. Door je eigen angst, ben je niet in staat om je neo cortex aan het werk te krijgen.
Zo lang het vecht of vlucht respons actief is, duurt de paniek voort en wordt erger. Het lokaal lijkt steeds kleiner te worden en de oppervlakkige ademhaling zorgt voor een licht hoofd. Er kan zelfs een ziek gevoel ontstaan, de neiging om over te geven. De reden om te 'vluchten' naar de dichtstbijzijnde wc.
Ik zie ze opvallend veel. Vooral meiden op de middelbare school, waarbij de faalangst echt een probleem is. Waarbij de angst om fouten te maken overheerst bij exacte vakken of het spreken voor de groep. Meiden die hard leren, de stof beheersen omdat ze het zo graag goed willen doen en daar alles aan gedaan hebben. En die dan op het moment dat ze het moeten laten zien, niet in staat zijn om de opgeslagen kennis in hun neo cortex in te zetten omdat het reptielenbrein actief is.
Uitleggen wat er in dat brein gebeurt, maakt de enorm onoverzichtelijke berg die faalangst heet, pakbaar en is de start van een kort traject wat gaat over hoe je de onnodige en buitengewoon ongewenste reactie van je reptielenbrein kunt uitschakelen door je neo cortex aan het werk te zetten. Hoe je faalangst verandert van een onzichtbare knop die aan gaat zonder dat je er invloed op lijkt te hebben, in een schuifknop die je zelf kunt terugschuiven door een paar specifieke stappen te zetten. Ander gedrag met ander resultaat.
De hefboom om de strijd aan te gaan met de faalangst moet groot genoeg zijn en dat wordt hij doorgaans snel genoeg op de middelbare school. Waar onvoldoende resultaten al heel snel leiden tot consequenties. Extra verlammend voor de hard werkende, faalangstige meiden, maar anders bekeken dus ook een hefboom om het anders te gaan doen.
Uitgelicht
Faalangst is aangeleerd gedrag en dus ergens ontstaan. Met de wil om het goed te doen is niks mis, het is de angst om fouten te maken die het een probleem maakt.
Op de basisschool leren kinderen dat er een vraag is en 1 goed antwoord. Kinderen met een natuurlijke behoefte om het goed te willen doen, kunnen hierdoor faalangst ontwikkelen.
Als je een kind hebt wat het graag goed wil doen, is het voor de ouders en begeleiders extra belangrijk om te letten op het aanleren van durf om te falen. Daarvoor is de veiligheid nodig om fouten te mogen maken. Het hoeft niet meteen goed, je mag je tijd en ervaring vinden die je nodig hebt om het te leren. Het woord NOG is hierbij van grote betekenis. Ik zag dat het NOG niet lukte, heb je hulp nodig?
Hoeveel ruimte krijgt jouw kind om fouten te mogen maken?
